استنتاج علّى و باورهای دینى بحثى در فلسفه دین دیوید هیوم

دیوید هیوم براى آن‌که دربارة عقاید دینى به شیوه‌اى قابل تفاهم داورى کند، کوشیده است  تا از حساب احتمالات بهره گیرد. وى دراستفاده از حساب احتمالات بر آرای ویژه‌اى در خصوص علیت و استنتاج علّى تکیه دارد. از نظر او، روابط علّى خاص میان پدیده‌ها، از طریق تکرار مشاهده تقارن یا توالى آن پدیده‌ها بر ما آشکار می‌شوند. حاصل این تکرار، تداعى طبیعى و غیرقابل اجتنابى میان پدیده‌هاى مقارن است. همه تداعى‌هاى از این قبیل قوّت و شدّت یکسانى ندارند. در مواردى که مشاهدات قبلى بدون استثنا و یکنواخت باشد تداعى قوى است و اگر یکنواخت نباشد، قوّت این تداعى به نسبت، تقلیل می‌یابد. حساب احتمالات کمک می‌کند تا با مشاهده هر یک از پدیده‌هاى متداعى بتوانیم احتمال وجود پدیده دیگر را محاسبه کنیم. در انجام این محاسبه، هیوم به احتمالات شرطى، احتمال پیشین و احتمال پسین توجه ویژه دارد و نحوة محاسبه خود را بر شکل ابتدایى قانون یا فرمولى مبتنى کرده که امروزه به فرمول بیز شهرت یافته است. نتیجة اعمال فرمول بیز بر سنجش برهان نظم و مبحث معجزه از نظر هیوم نشان دهندة غیرمنتج بودن برهان نظم و غیرقابل پذیرش بودن اخبار معجزه است. دراین مقاله نشان داده شده که هیوم در این قضاوت خود دچار مغالطه و مصادره به مطلوب است.